My collaboration with Dutch writer and philosopher Stine JENSEN continues with animated discussions about the future of the humans. See her column in leading newspaper NRC, April 4, 2025.
Anti-Amerikaanse ideologie in de dierentuin? Maar natuurlijk, die is hartstikke woke!
Na de genders, nu dus de dieren. Ik citeer uit datzelfde verrukkelijke stuk: „Het zou tijd worden, zeg ik. Geen van de 2.200 ‘bewoners’ (zoals de dierentuin ze noemt) is een burger, eigenaar van een green card of zelfs maar in het bezit van een studentenvisum. Vele van hen zijn koelbloedige moordenaars – totale beesten, in feite.”
Uit ervaring weet ik dat dieren, maar ook plekken waar ze zich ophopen, zoals dierentuinen, een doorn in het oog zijn van ultraconservatieve bolwerken. Ooit zat ik in een dierentuinonderzoeksgroep en deed ik onderzoek naar de beeldvorming van apen. Wie zich bezighoudt met dierentuinen, houdt zich per definitie bezig met exotische import, extinctie, evolutietheorie, én met educatie. Ik bestudeerde onder meer hoe humoristen apen inzetten om conservatieve mannelijke leiders te bespotten als evolutionair onderontwikkeld. George W. Bush is bijvoorbeeld vaak met een chimpansee vergeleken, Trump met een orang-oetan (want oranje), en Erdogan met een zilverrug. Trump staat sowieso niet als grote dierenvriend op de kaart; hij is de eerste zonder First Dog in het Witte Huis, vrouwen scheldt hij uit voor ‘vet varken’ en ‘hond’ en migranten ‘eten katten en honden’.
Maar instincten zijn er om te wantrouwen, en dus raadpleeg ik een van mijn favoriete filosofen, Rosi Braidotti. Ik bel haar vanaf een drukke kinderboekenbeurs in Bologna. Hoe ziet zij dat, deze jacht op de dierentuin? Ze oppert dat dierentuinen vaak belangrijke onderzoekscentra zijn, die flink investeren in wetenschappelijk onderzoek naar uitgestorven (dier)soorten en klimaatverandering. Precies waar Trump een hekel aan heeft. Ze wijst me ook op kritische denkstromingen als ‘green colonialism’ en ‘ecoracisme’. In het kort komt het neer op de uitroeiing en verwoesting van ‘indigenous’ soorten door westerlingen bij landschapsinlijving. Ze worden vervangen door planten en dieren die voor de nationale identiteit staan, zoals paarden en koeien – soorten die vaak ook problemen opleveren voor het klimaat. Kortom, een dierentuin aanvallen past naadloos in ‘Plan 2025’ dat kolonialisme verdedigt als een goede zaak.
Ik dwarrel over de beurs en overal zie ik afbeeldingen van dieren, want kinderboeken zijn veelal animistische feesten, van pratende dinosauriërs tot wijze aapjes (nieuw decreet?). Ik raak aan de praat met een Amerikaanse drukker, en vraag hoe hij aankijkt tegen de dierentuinkwestie. Hij is cynisch. Overal waar geld is, zal zakenman Trump het opeisen en ‘de Amerikaanse ideologie’ en ‘anti-woke’ opportunistisch inzetten. Smithsonian zal het trouwens wel redden, vermoedt hij, dat drijft op fondsen. Maar zo’n dierentuin, dat is gemakkelijk geld binnenharken, want hier komt er geen Congres aan te pas om Trump te stoppen. Nu we toch op een boekenbeurs zijn, hij heeft nog wel een goed idee voor een boek. Het is eten of gegeten worden! Eating the Rich. A Cookbook, is dat niet wat? Poetin, met welke saus smaakt die het beste? Trump, hoe dien je hem op? Musk, op een bedje van Tesla? Make Eat The Rich Great Again! Geestig, die referentie naar de aloude linkse leuze, maar waar blijven de grote protesten in Amerika? Hij vertelt me dat afgelopen week dertigduizend mensen bij elkaar kwamen om Democraat en activist Alexandria Ocasio-Cortez aan te moedigen. Dat lezen Europeanen niet in het nieuws, want die lelijke brulaap domineert alles. Maar heus, er is beweging, er is verzet. Elke dierentuin zal het bevestigen: inheemse en exotische diersoorten roei je niet zomaar uit.